WANETA BANEL v. LITHUANIA

18 czerwca 2013 roku doszło to ogłoszenia wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz), mocą którego wnioskodawca Waneta Banel wygrała sprawę przeciwko Litwie. Sprawa dotyczyła okoliczności śmierci Edgara – syna W. Banel spowodowanej zaniedbaniem samorządu miasta Wilna oraz spółki samorządowej „Naujamiesčio būstas”.

Do tragicznego wydarzenia doszło 6 czerwca 2005 roku. Edgar – syn Wanety Banel – bawił się z innymi dziećmi tuż obok mieszkania, w którym mieszkał. Podczas zabawy w starym opuszczonym domu, troje dzieci weszło na balkon, który nie wytrzymał wagi i runął do dołu. Trzynastoletni chłopczyk z powodu licznych, ciężkich obrażeń ciała (w tym – złamanego kręgosłupa) zginął na miejscu, a jego przyjaciele V.J. i A.B. zostali hospitalizowani. Tego samego dnia policja wszczęła śledztwo.

Wnioskodawca w toku postępowania, wniósł przeciwko samorządowi pozew o kwotę w wysokości 3 mln. litów za wyrządzoną szkodę moralną oraz za koszty poniesione w toczącej się sprawie.

W.B. argumentowała to tym, że jej syn zginął, ponieważ funkcjonariusze samorządu nie zadbali o przyzwoity stan opuszczonego budynku. Obowiązek ten wynikał z artykułu 42 ustawy o budownictwie. W 2007 r. prokuratora Wilna wydała decyzję, na mocy której umorzyła postępowanie przygotowawcze. Decyzję motywowała tym, że w związku z „istotnymi” zmianami w organizacji samorządu oraz spółki samorządowej „Naujamiesčio būstas“, które miały miejsce w latach 1999 – 2005, nie można ustalić winnego. Na dodatek, w oparciu o artykuł 20, paragraf 5 kodeksu karnego uznała, że osoba prawna, jaką jest samorząd i podlegająca pod niego spółka, nie może być podmiotem przestępstwa. Decyzja została zaskarżona. W 2009 roku Pierwszy Sąd Rejonowy w Wilnie wydał orzeczenie, w którym nie wskazał winowajcy z powodu nieuzyskania wystarczającego materiału dowodowego przez oskarżyciela publicznego.

Po wyczerpaniu drogi sądowej Waneta Banel złożyła skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Po zapoznaniu się z całą sprawą, zaistniałymi okolicznościami i wyrokami sądów Litwy, ETPCz uznał, że władze municypalne naruszyły poszczególne przepisy krajowe (art. 42, par.3, ust.1 ustawy o budownictwie) jak też art. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościach. Trybunał powołał się m. in. na orzeczenie Sądu Najwyższego (3K-7-365/2005) i Okręgowego Sądu w Kłajpedzie (21-421-253/2010), w których władzom municypalnym przyznano winę w związku z niewykonaniem nałożonych obowiązków.

ETPCz zwrócił uwagę na to, że zgodnie z artykułem 229 kodeksu karnego i artykułem 6.250 kodeksu cywilnego Litwa musi wypłacić odszkodowanie na rzecz wnioskodawcy w wymiarze 28.135 EUR za wyrządzoną szkodę moralną i koszty procesowe.

EFHR