EFHR zaniepokojona brakiem wiedzy na temat ochrony praw człowieka

W 2014 r. na zamówienie Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Litewskiej (RL) (Lietuvos Respublikos Teisingumo Ministerija) przeprowadzono badanie opinii publicznej poświęcone wiedzy o ochronie praw człowieka. Z badania wynika, iż tylko 21% respondentów uważa, że posiada wiedzę wystarczającą do obrony swoich praw, 34% badanych wskazało, że takiej wiedzy nie posiada zupełnie, a 30% wyraziło chęć uzyskania dodatkowych informacji na temat praw człowieka.

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) pragnąc zbadać jak do tematu podnoszenia świadomości o ochronie praw człowieka podchodzą uczelnie, zwróciła się do nich z zapytaniem m.in. o to, czy w programie studiów znajduje się przedmiot dotyczący praw człowieka.

Z nadesłanych 26 odpowiedzi na 42 wynika, że tylko na 5 uniwersytetach (Uniwersytet Wileński, Uniwersytet Michała Romera, Uniwersytet Witolda Wielkiego, Uniwersytet Szawelski i Litewski Uniwersytet Edukologiczny) i w 2 kolegiach (Kolegium Mariampolskie i Litewskie Kolegium Biznesu) jest wykładany przedmiot związany z prawami człowieka. Najszerzej temat praw człowieka poruszany jest na Uniwersytecie Michała Romera, w którym od 2004 r. wykładane są przedmioty takie jak: Międzynarodowa ochrona praw człowieka, Prawa człowieka w biomedycynie, Unia Europejska i prawa człowieka i Problemy międzynarodowej ochrony praw człowieka. Wymienione przedmioty najczęściej wykładają profesorowie z Litwy.

W przypadku innych uniwersytetów i kolegiów, prawa człowieka nie są wykładane jako osobny przedmiot, lecz zagadnienia są poruszane na innych zajęciach, takich jak Praca socjalna, Politologia, Prawa człowieka w biomedycynie, Prawa człowieka i prawa dziecka i innych.

Jeszcze gorsza sytuacja jest z przedmiotem Prawa mniejszości narodowych, który do 2013 r. był obowiązkowy tylko na Uniwersytecie Michała Romera dla studentów studiów magisterskich o specjalności Ochrona praw intelektualnych konsumenta.

Z podanych informacji wynika, że na Litwie zdecydowanie za mało uwagi poświęca się prawom człowieka. Skutkuje to tym, że studenci prawa (przyszli adwokaci, sędziowie czy politycy) nie są świadomi o istniejących międzynarodowych instrumentach prawnych chroniących prawa człowieka i mniejszości narodowe. W konsekwencji, mieszkańcy Litwy nie są w stanie skutecznie dochodzić swoich praw przed sądami litewskimi. Dodatkowo, często zwracają się do nieodpowiednich instytucji albo w ogóle nie wierzą w możliwość otrzymania odpowiedzi, o czym wspomina również Kontroler ds. Równych Możliwości w swoim sprawozdaniu za 2015 r. wskazując, że 95% ofiar naruszeń praw człowieka nigdzie nie zwraca się o pomoc.

EFHR wyraża swoje zaniepokojenie w związku z brakiem jednoznacznej polityki państwa w promowaniu nauczania na uczelniach litewskich tak ważnego przedmiotu jak prawa człowieka. EFHR zgadza się ze zdaniem ministra sprawiedliwości, iż kształtowanie i realizację polityki edukacji prawnej państwo powinno zacząć od najmłodszych lat, a podstawy prawa powinny być wykładane na uczelniach wyższych. EFHR uważa, że w programach nauczania zwłaszcza na kierunkach prawniczych, politologicznych czy socjologicznych, zagadnieniom praw człowieka powinno się poświęcać więcej uwagi, a przedmioty te powinny być obowiązkowe.

EFHR przyczynia się do podnoszenia świadomości o prawach człowieka, organizując bezpłatne szkolenia na temat ochrony praw człowieka, przystosowane do potrzeb uczniów, studentów, pracowników instytucji, firm prywatnych oraz innych zainteresowanych osób.

EFHR