Sąd skonstatował: obecne ramy prawne nie są wystarczające dla zagwarantowania praw osób fizycznych

W dniu 23 marca 2021 r. Sąd Dzielnicowy m. Wilno wydał decyzję, w której zobowiązał Urząd Stanu Cywilnego (CMS) do dokonania zmiany nazwiska obywatelce Republiki Litewskiej z „Bekuja” na jego oryginalną formę „Beqja” oraz wydanie nowego aktu małżeństwa i zarejestrowanie urodzenia dziecka wnioskodawców pod nazwiskiem „Beqja”. Decyzja ta stała się już ostateczna. 

Z dokumentacji sprawy wynika, że powódka jest w związku małżeńskim z obywatelem Albanii. Mieszkając w Wielkiej Brytanii, powodom w 2020 roku urodził się syn. W 2021 r. powódka złożyła prośbę do CMS o zmianę nazwiska na „Beqja”, ponieważ chciała mieć takie samo nazwisko jak jej mąż. CMS wydał decyzję odrzucającą tę prośbę ze względu na brak jakichkolwiek możliwości ustawowych. W 2021 roku powódka złożyła prośbę do CMS o zarejestrowanie urodzenia jej syna na Litwie, nadając dziecku oryginalne nazwisko z literą „q”, ale CMS odrzucił prośbę powódki. Zdaniem powodów wnioski CMS naruszyły ich prawa rodzinne i uzasadnione oczekiwania.

W wyżej wymienionej decyzji Sądu Dzielnicowego m. Wilno sąd stwierdził, że obecna regulacja prawna Republiki Litewskiej nie jest wystarczająca do spełnienia potrzeb społecznych wyrażanych przez osoby fizyczne i do zagwarantowania ich praw. Artykuł 2.20(1) Kodeksu Cywilnego Republiki Litewskiej stanowi, że każdy człowiek ma prawo do swojego imienia. Prawo do imienia obejmuje prawo do nazwiska, imienia (imion) i pseudonimu. Z jednej strony obecnie obowiązujące ustawodawstwo nie przewiduje możliwości dokonywania wpisów w aktach stanu cywilnego w alfabecie nielitewskim, z drugiej strony orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („Trybunał Sprawiedliwości”) w rozstrzyganiu tego typu spraw jest równie istotne w niniejszej sprawie.

Trybunał Sprawiedliwości oświadczył, że imię i nazwisko osoby jest jednym z elementów jej tożsamości i życia prywatnego, które jest chronione przez art. 7 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej („Karta”) i art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Chociaż art. 7 Karty nie odnosi się wyraźnie do imienia i nazwiska osoby, jest ono nie mniej istotne dla życia prywatnego i rodzinnego osoby, ponieważ stanowi środek identyfikacji osoby i przypisania jej do określonej rodziny (zob. na przykład Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie C-391/09, Runevič-Vardyn i Wardyn). W swoim orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że odmowa zmiany imion i nazwiska obywatela państwa członkowskiego i uznania imion i nazwiska nabytych w innym państwie członkowskim może być uznana za ograniczenie swobód uznanych w art. 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jeżeli może powodować dla tej osoby poważne niedogodności na płaszczyźnie administracyjnej, zawodowej i prywatnej.

Pisownia nazwiska powódki i jej syna w sposób odmienny od nazwiska powódki z pewnością spowodowała pewne niedogodności dla rodziny powódki w ustaleniu tożsamości wszystkich członków rodziny oraz autentyczności przedłożonych dokumentów. Sąd stwierdził, że w niniejszym przypadku nie odstąpienie od istniejących ram prawnych i odrzucenie wniosku nie byłoby zgodne z zasadą słuszności i byłoby nieproporcjonalne do negatywnych konsekwencji, które wnioskodawcy ponieśliby z powodu odmiennych nazwisk. 

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) udziela pomocy prawnej osobom dotkniętym problemem oryginalnej pisowni imion i nazwisk w dokumentach osobistych. Pomocy prawnej udzielają prawnicy EFHR oraz współpracujący z Fundacją Adwokaci znanych kancelarii prawnych. Pomoc prawna obejmuje porady, sporządzanie dokumentów i reprezentowanie w sądzie. Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do rejestracji drogą mailową info@efhr.eu , telefonicznie + (370) 691 50 822.