
Kolejne orzeczenie Najwyższego Sądu Administracyjnego Republiki Litewskiej (NSARL) potwierdza konkluzje krajowych i międzynarodowych raportów na temat braku przestrzegania praw człowieka na Litwie. Tym razem ofiarą tego najważniejszego sądu na Litwie w sprawach administracyjnych stały się organizacje broniące praw człowieka na Litwie. W konsekwencji NSARL nałożył na wszystkie organizacje kajdanki, uniemożliwiające im walkę sądową na rzecz ochrony praw człowieka na Litwie.
17 września 2012 r. Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) złożyła skargę do Służby Kontrolera ds. Równego Traktowania (SKRT) w sprawie dyskryminującego ogłoszenia zamieszczonego przez firmę „Rojus group” , które ukazało się 19 sierpnia 2012 roku na portalu www.darbo.lt. Z treści ogłoszenia wynikało, że do pracy „zapraszane są dziewczyny zdolne do pracy i chcące zarobić”. W art. 8 ustawy Republiki Litewskiej o równym traktowaniu kobiet i mężczyzn jest zaznaczone, że „w ogłoszeniach o pracę, o przyjęciu do służby cywilnej lub w celu spełniania potrzeb edukacyjnych zakazuje się bezwzględnie wskazywania wymogów odnośnie pierwszeństwa ze względu na płeć“.
Pomimo oczywistego naruszenia prawa przez autorów zacytowanego ogłoszenia EFHR otrzymało powiadomienie o decyzji, że 12 listopada 2012 SKRT umorzyło dochodzenie, wskazując na brak obiektywnych danych o dokonanym naruszeniu oraz zarzuciła EFHR, że nie ma w tej sprawie interesu prawnego, ponieważ nie jest reprezentowana osoba fizyczna, której prawa zostały naruszone.
Kolejnym krokiem EFHR, reprezentowanej prze pomocnika adwokata Ewelinę Baliko, było złożenie skargi do Okręgowego Sądu Administracyjnego w Wilnie z prośbą o unieważnienie decyzji SKRT oraz rozpatrzenie sprawy dyskryminującego ogłoszenia. 6 maja 2013 r. Okręgowy Sąd Administracyjny w swoim orzeczeni uznał, że SKRT nie wskazała jakie fakty lub dowody potwierdzają bądź zaprzeczają istotę naruszenia aktów prawnych i przyznał, że każda osoba zarówno prawna, jak też fizyczna ma prawo do złożenia skargi do SKRT w sprawie naruszenia zasady równego traktowania.
7 listopada 2013 r. Najwyższy Sąd Administracyjny Republiki Litewskiej przyjął ostateczną decyzję – anulował ogłoszone 6 maja 2013 r. orzeczenie Okręgowego Sądu Administracyjnego odrzucając skargę EFHR. NSARL stwierdził, iż EFHR nie reprezentowała konkretnej osoby fizycznej, więc nie jest podmiotem, który mógłby zaskarżać decyzje SKRT do sądu. Z orzeczenia wynika, iż wszystkie osoby prawne oraz fizyczne mogą złożyć skargę do SKRT. Jednak zaskarżać decyzje SKRT do sądu mogą tylko osoby, których interesy lub prawa były bezpośrednio naruszone. NSARL oznajmił, że żadna ustawa nie upoważnia EFHR do reprezentowania interesu publicznego – w danym wypadku, nawet w przypadku jawnej dyskryminacji. Taka sytuacja utrudnia funkcjonowanie nie tylko EFHR, lecz wszystkich innych organizacji na Litwie i pokazuje wyraźnie, że na Litwie istnieją poważne utrudnienia prawne w walce o prawa człowieka. Tym samym NSARL nie rozstrzygnął sprawy merytorycznie, lecz tylko i wyłącznie proceduralnie, dając tym samym sygnał dla wszystkich organów państwowych, że nie muszą tłumaczyć się z przestrzegania praw człowieka na Litwie.
Przebieg sprawy wskazuje jednoznacznie na potrzebę zmian prawnych na Litwie. Nie możemy pozwolić na to, żeby wnioski organizacji broniących praw człowieka były odrzucane przez sąd tylko i wyłącznie ze względu na brak poszkodowanej osoby fizycznej. Będzie to jednym z zadań EFHR w przyszłości.
EFHR