Odpowiedzialność karna za dyskryminację ze względu na wiek i niepełnosprawność

W dniu 4 maja br. Sejm Republiki Litewskiej przyjął zmiany w Kodeksie Karnym (KK), które przewidują odpowiedzialność karną za dyskryminację ze względu na wiek i niepełnosprawność. Do tej pory przewidywane były kary za dyskryminację ze względu na płeć, orientację seksualną, rasę, przynależność narodową, pochodzenie, status społeczny, wiarę, poglądy i podżeganie do nienawiści.

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) przyjmuje tę zmianę z zadowoleniem. Prawo zabraniające dyskryminacje ze względu na wiek i niepełnosprawność zostało już wdrożone we wszystkich podstawowych dokumentach międzynarodowej ochrony praw człowieka, na przykład w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Niniejsza Konwencja został już dawno włączona do ustawy O równych możliwościach Republiki Litewskiej.

Wg opinii EFHR, ustawodawca powinien uwzględnić przynależność państwową jako kwestię możliwej dyskryminacji. Art. 18 (dawny artykuł 13 TWE) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) głosi, iż „w zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które one przewidują, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową” (analogicznie przyjęta w art. 21 p. 2 Karty praw podstawowych UE).

EFHR podkreśla, że dotychczas przestępstwa na tle nienawiści i kwestie możliwej dyskryminacji były badane bardzo powierzchownie, dlatego mogą pojawić się problemy w praktycznej klasyfikacji przestępstw na podstawie niniejszego artykułu.

Warto podkreślić, że w chwili obecnej nie ma prawidłowego schematu badania mowy nienawiści. Dlatego też organy śledcze często mają problem z klasyfikacją przestępstwa wg art. 170 i często odmawiają wszczęcia śledztwa. Innym problemem z kolei jest fakt, że w sądzie wnioski Biura Inspektora Etyki Dziennikarskiej dotyczące spraw mowy nienawiści nie są brane pod uwagę, a oświadczenia lub komentarze są oceniane nie w świetle prawnym, lecz językowym. Takie braki w przepisach pozwalają przestępcom uniknąć kary.

Przez siedem lat działalności EFHR złożyła już 578 wniosków do prokuratury z powodu podżegania do nienawiści i dyskryminacji, z których 50 zostało wygranych, oraz złożyła 22 skargi do Służby Rzecznika ds. Równych Możliwości z powodu możliwej dyskryminacji ze względu na wiek lub płeć, z czego dla 17 firm wystosowano ostrzeżenia za stosowanie dyskryminujących kryteriów. Profesjonalni prawnicy EFHR udzielają nieopłatnej pomocy prawnej każdemu, kto został dyskryminowany w życiu zawodowym i prywatnym. Osoby proszone są o kontakt telefoniczny (+370 691 50 822) lub mailowy (teise@efhr.eu).