Sąd stwierdził: odmowa wpisania nazwiska „W.” do aktu małżeństwa narusza życie prywatne wnioskodawczyni i jej rodziny

W dniu 15 kwietnia 2021 r. Sąd Dzielnicowy m. Wilno wydał decyzję, w której zobowiązał Urząd Stanu Cywilnego (CMS) do dokonania rejestracji małżeństwa wnioskodawczyni D. M. i Ł. W., zawartego w Wielkiej Brytanii, wpisując nazwisko skarżącej jako „Wesolowska”. Decyzja ta stała się już ostateczna.

W obecnej sprawie ustalono, że w 2017 roku wnioskodawczyni (obywatelka Republiki Litewskiej), D. M., zawarła związek małżeński z Ł. W., który jest obywatelem polskim. CMS odrzucił wniosek o zarejestrowanie małżeństwa pod nazwiskiem „Wesolowska” i zaproponował wnioskodawczyni możliwość lituanizowania preferowanego nazwiska małżeńskiego poprzez zastąpienie spółgłoski „W” formą lituanizowaną „V”. Skarżąca podniosła, że decyzja CMS w Wilnie naruszyła jej prawa oraz uzasadnione interesy jej rodziny, a także spowodowała wiele niedogodności, ponieważ za każdym razem musiała udowadniać swój związek z małżonkiem za pomocą dodatkowych dokumentów. Litwinka zwróciła się o pomoc do Europejskiej Fundacji Praw Człowieka (EFHR), która posiada bogate, wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu spraw dotyczących prawa do oryginalnej pisowni imion i nazwisk, zawisłych przed litewskimi sądami.

Według Sądu Dzielnicowego m. Wilno, odmowa zapisania nazwiska z literą „W” narusza prawa skarżącej, a szczególnie prawo do poszanowania życia prywatnego przewidziane przez art. 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, stosowany przez Trybunał Sprawiedliwości oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka. Jak wynika z omówionych w niniejszej decyzji przepisów prawnych i interpretującego je orzecznictwa, używanie własnego imienia i nazwiska jest integralną częścią prawa do życia prywatnego i rodzinnego, a ingerencja państwa w tym zakresie poprzez zakazanie oryginalnej pisowni imienia i nazwiska danej osoby może być dokonana tylko wtedy, gdy jest proporcjonalnym środkiem do osiągnięcia uzasadnionych celów.

Prawo do życia prywatnego i rodzinnego jest również chronione przez artykuł 22 Konstytucji Republiki Litewskiej, zgodnie z którym życie prywatne człowieka jest nienaruszalne, a prawo i sądy powinny zapewnić, że nikt nie będzie poddany samowolnej lub bezprawnej ingerencji w jego życie prywatne i rodzinne. Zdaniem Sądu, zakaz wpisywania nazwiska z literą „W” spowodowałby również naruszenie zasady nietykalności życia prywatnego i rodzinnego oraz naruszenie prawa do swojego imienia, które obejmuje prawo do nazwiska, imienia (imion) i pseudonimu (art. 2.20 kodeksu cywilnego Republiki Litewskiej). 

W omawianej sprawie Sąd Dzielnicowy m. Wilno przypomniał, że taka sytuacja rozbieżności w nazwiskach może spowodować poważne niedogodności dla zainteresowanych zarówno w stosunkach zawodowych, jak i prywatnych, wynikające między innymi z trudności w korzystaniu w państwie członkowskim, którego są obywatelami, ze skutków prawnych aktów lub dokumentów wystawionych na nazwisko uznane w innym państwie członkowskim, którego również są obywatelami (zob. np. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C-148/02 Garcia Avello).

Zważywszy na okoliczności wskazane przez wnioskodawczynię, orzecznictwo sądów krajowych i międzynarodowych oraz stanowisko Państwowej Komisji Języka Litewskiego, zgodnie z którym dopuszczalne są pewne wyjątki, jednym z nich jest to, że nazwiska obywatelek Republiki Litewskiej, które zawierają związek małżeński z obywatelami obcego państwa i przyjmują ich nazwiska, mogą być pisane alfabetem łacińskim, Sąd stwierdził, że obecna sytuacja nie jest zgodna z zasadą słuszności i jest nieproporcjonalna w stosunku do możliwych konsekwencji, jakie poniosłaby wnioskodawczyni, gdyby nazwiska jej i jej małżonka zostały zapisane w odmienny sposób. 

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) udziela pomocy prawnej osobom dotkniętym problemem oryginalnej pisowni imion i nazwisk w dokumentach osobistych. Pomocy prawnej udzielają prawnicy EFHR oraz współpracujący z Fundacją Adwokaci znanych kancelarii prawnych. Pomoc prawna obejmuje porady, sporządzanie dokumentów i reprezentowanie w sądzie. Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do rejestracji drogą mailową na adres info@efhr.eu lub telefonicznie pod numerem + (370) 691 50 822.