Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) z wielką radością informuje o kontynuacji edukacyjnego projektu dla młodzieży szkolnej „Europejczycy, Polacy, Obywatele”, mającego na celu wdrożenie nowoczesnego programu nauczania przedmiotu „Wiedza o społeczeństwie” w szkołach polskich na Litwie.

W ciągu 8 tygodni w piątkowych wydaniach Kuriera Wileńskiego publikowane będą artykuły z zakresu wiedzy o społeczeństwie. W każdą środę od godz. 17.40 tematy te będą przedstawiane w audycjach radia „Znad Wilii”.

Wykłady w „Kurierze Wileńskim” i radiu „Znad Wilii” zostaną zakończone egzaminem przez internet. Sesja egzaminacyjna przewidziana jest w dniach 3-4-5 grudnia.

Wszystkich chętnych uczniów zapraszamy do rejestrowania się na podstronie: http://wos.efhr.eu/, wskazując swoją szkołę i nauczyciela.

TEMAT I: Samorząd

Przyjęta w referendum z dnia 25 października 1992 r. Konstytucja Republiki Litewskiej w X rozdziale, noszącym tytuł „Samorząd terytorialny i zarządzenie”, określa podstawowe zasady dotyczące funkcjonowania samorządu terytorialnego. Szczegółowe uregulowania są jednak przyjęte w ustawach – m.in. ustawie o samorządzie lokalnym (Vietos savivaldos įstatymas) z dnia 7 lipca 1994 r., która z licznymi poprawkami obowiązuje do dziś.

Władza w samorządach należy do rad samorządowych będących organami stanowiącymi. Radnych, czyli członków rad samorządowych, wybierają obywatele Litwy i inni stali mieszkańcy w powszechnych, równych i bezpośrednich wyborach oraz w głosowaniu tajnym. Prawo wyboru mają wszyscy stali mieszkańcy tego samorządu (również obywatele innych państw członkowskich UE), którzy w dniu wyborów mają co najmniej 18 lat. Natomiast prawo wyborcze przysługuje stałemu mieszkańcowi samorządu w wieku co najmniej 20 lat. Liczba członków rad samorządowych jest uzależniona od liczby ludności w danym samorządzie. W samorządzie do 5 tys. mieszkańców wybieranych jest 15 członków, a samorządach większych niż 500 tys. mieszkańców – 51 członków. Radni są wybierani na 4-letnią kadencję.

Wybory ogłaszane są przez Sejm na co najmniej 5 miesięcy przed zakończeniem kadencji, a kandydaci na radnych są wyznaczani przez partie lub organizacje polityczne. Wybory do wszystkich 60 samorządów odbywają się w tym samym czasie. Ostatnie wybory do rad samorządowych na Litwie odbyły się 27 lutego 2011 r. Kolejne zaplanowane są na 1 marca 2015 r. W samorządach na Litwie ogółem zostanie w nich wybranych 1524 radnych. Najwięcej radnych wybiorą mieszkańcy samorządu miasta Wilno – 51 osób, a najmniej po 15 osób mieszkańcy samorządu miasta Neringa i Birsztany.

Na czele samorządów stoją merowie pełniący funkcje organu wykonawczego. Wyboru mera na czteroletnią kadencję dotychczas dokonywali członkowie rad samorządowych zwykłą większością głosów w głosowaniu tajnym. Co ciekawe, na Litwie merem samorządu i jego zastępcą może zostać jedynie obywatel Litwy. Merowie wybierani są na okres sprawowania mandatu przed rady (4 lata), przed którymi są również odpowiedzialni. Jednakże już w najbliższych wyborach, merowie zostaną wybrani bezpośrednio przez mieszkańców samorządów. Mer zostanie wybrany w pierwszej turze, jeżeli na niego zagłosuje większość mieszkańców biorących udział w wyborach. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzyma większości głosów, po dwóch tygodniach odbędzie się powtórna tura wyborcza, w której udział będą brali dwaj kandydaci, którzy w pierwszych wyborach uzyskają najwięcej głosów.

Przyjrzyjmy się teraz największemu samorządowi miasta Wilno. Samorząd miasta Wilno – liczy ponad 538 tys. mieszkańców i obejmuje 401 km². Mieszkańcy Wilna wybierają 51 radnych – członków samorządu. Stanowisko mera, organu wykonawczego obejmuje Arturas Zuokas, który z kilkuletnimi przerwami obejmuje je już trzeci raz. W administracji m. Wilno pracuje ok. 1000 osób. Pracują oni w 11 departamentach (m.in. rozwoju miasta; oświaty kultury i sportu; ekonomii i inwestycji) oraz 7 wydziałach (m.in. młodzieży i sportu; ochrony praw dziecka) i jednej komisji (Komisja nazw, pomników i tablic upamiętnienia miasta Wilno).

Jak widać wszystkie samorządy łączy jedna i ogromnie ważna wspólna cecha – ludzie. To oni działają w ramach samorządu, to de facto oni są samorządem. Kierując poszczególnymi szczeblami administracji, wchodząc w skład poszczególnych organów, tworzą niezwykle ważny dla całego państwa łańcuch wzajemnych powiązań oraz zależności, a ich głównym celem jest usprawnienie działania administracji państwa.

EFHR