Wstępne orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie interpretacji pojęcia „użytkowania pojazdów”

W dniu 15 listopada 2018 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości (TSUE) wydał wyrok w sprawie nr. C-648/17. Trybunał został poproszony o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia i odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z użytkowaniem pojazdów mechanicznych.

Sprawa dotyczyła wypadku dwóch pojazdów, w których pasażer pierwszego pojazdu zaparkował pojazd na parkingu koło supermarketu i uszkodził lewą tylną część sąsiedniego pojazdu, otwierając prawe tylne drzwi. Właściciel drugiego pojazdu i kierowca pierwszego pojazdu zgodzili się wypełnić raport o wypadku, chociaż potwierdzono, że pasażer pierwszego pojazdu podrapał drugi pojazd. Pierwszy pojazd był ubezpieczony przez BAN („Baltijas Apdrošināšanas Nams”), podczas gdy drugi pojazd zawierał umowę z BTA („Baltic Insurance Company”). Spór powstał, gdy BAN odmówił zwrotu kosztów naprawy, ustalonej na kwotę 67,47 euro na rzecz właściciela drugiego pojazdu, uzasadniając, że ponieważ pojazdy były stacjonarne, nie powinno się uważać tego wypadku za zdarzenie podlegające znaczeniu ustawy o obowiązkowym ubezpieczeniu.

Mimo to, przed rozpoczęciem postępowania, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej został poproszony przez Sąd Najwyższy o interpretację, czy pojęcie „użytkowania pojazdów” dotyczy sytuacji otwarcia drzwi pojazdu stacjonarnego, oraz w przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy takie znaczenie odnosi się do sytuacji, w której szkoda majątkowa osoby trzeciej jest spowodowana wykorzystaniem pojazdu przez pasażera. Sprawa dotyczyła art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 72/166/EWG, a więc musi być analizowana „w świetle kontekstu tego przepisu i celów realizowanych przez zasady, których jest częścią”. Ponadto, prawodawstwo UE dotyczy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z korzystaniem z pojazdów (w celu zapewnienia swobodnego przepływu pojazdów na terytorium UE oraz osób podróżujących pojazdami), a także w celu zapewnienia równego traktowania ofiar wypadków, niezależnie od tego, czy do wypadku doszło w UE.

W świetle tych rozważań Trybunał stwierdził, że art. 3 ust. 1 pierwszej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że pojęcie używania pojazdów w tym przypadku dotyczy „jakiegokolwiek użycia pojazdu zgodnego z jego funkcją”. Ponadto, z powyższych rozważań wynika, że ​​prawodawstwo UE dotyczące tej sprawy uniemożliwia wyłączenie obowiązku ubezpieczyciela do zrekompensowania ofierze wypadku drogowego z tym związanych kosztów, gdy osoba, która spowodowała wypadek, nie jest objęta ubezpieczeniem.

Prawnik Europejskiej Fundacji Praw Człowieka, Monika Guliakaitė zauważa, że obecne regulacje prawne na Litwie nie pokrywają się z wyjaśnieniem TSUE w wyżej wymienionej sprawie. Zgodnie z art. 2 cz. 3  ustawy Republiki Litewskiej o bezpieczeństwie ruchu drogowego, sytuacja definiuje się jako wypadek na drodze, publiczny lub prywatny, w którym co najmniej jeden pojazd, ładunek, droga, konstrukcje lub jakakolwiek inne mienie znajdujące się na terenie wypadku jest uszkodzone, gdy ktoś ginie lub jest ranny. W sytuacji, gdy samochód jest nieużywany i uszkodzony, np. na parkingu, ubezpieczyciele odmawiają wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdu, ponieważ szkoda nie wystąpiła w czasie używania pojazdu. Jednak zgodnie z wyjaśnieniem TSUE w sprawie C-648/17 takie świadczenie należą się poszkodowanym osobom.